Dood bespreekbaar maken

‘Mijn ervaring is dat het helpt om de dood te bespreken', vertelt verpleegkundig consulent Maik. Naast zijn werk voor het Centrum voor Thuisbeademing is hij ook onderdeel van het Expertisecentrum Euthanasie. 

Hij werkte zestien jaar als verpleegkundige op de ambulance, bij de Rapid Responder en gaf ook les. Per toeval kwam hij in aanraking met het Centrum voor Thuisbeademing, waar hij nu al negen jaar als verpleegkundig consulent werkt. In die rol begeleidt hij dagelijks mensen in een van de meest ingrijpende fases van hun leven. Daarnaast is Maik van Enckevort, die een prettige rust uitstraalt, ook werkzaam bij het Expertisecentrum Euthanasie (EE).

Enthousiast

Het werk als ambulanceverpleegkundige paste bij Maik. Het was afwisselend, hij kwam overal en nergens en deed waar hij goed in is: zorg verlenen. Maar na zestien jaar wilde hij wat anders. Hij belandde op een feestje, waar hij een arts tegen het lijf liep. In het gesprek met hem kwam het Centrum voor Thuisbeademing (CTB) ter sprake. Uit nieuwsgierigheid liep Maik twee dagen mee, hij was direct enthousiast.

Meer energie

Maik: ‘Bij het CTB behandelen we onder meer patiënten die een spierziekte hebben, zoals ALS. Maar denk ook aan MS of aan mensen die een ongeval hebben gehad. Wat ik bijzonder vind aan dit werk, is dat we patiënten ondanks hun kwetsbare gezondheid toch iets kunnen teruggeven: kwaliteit van leven. Wanneer zij dankzij de juiste ondersteuning beter slapen, hebben ze overdag meer energie. Dat kan het verschil maken tussen uitgeput zijn of ‘s avonds juist samen een voetbalwedstrijd kijken. Die momenten doen er écht toe.’

Vertrouwensrelatie

De verpleegkundig consulenten van het CTB zorgen ervoor dat de beademing van hun patiënten continu zo goed mogelijk ingesteld is. ‘Zelfs een simpele verkoudheid kan gevolgen hebben voor de ademhaling. Dan passen we de instellingen direct aan. De winst zit vaak in details, maar die maken voor de patiënt een groot verschil.’ Waar dit vroeger vooral tijdens huisbezoeken gebeurde, maakt beeldbellen het nu mogelijk om patiënten sneller en vaker te begeleiden. ‘Sommige mensen volg ik al meer dan zeven jaar. Door het intensieve contact ontstaat er een vertrouwensrelatie die bijna voelt als familie. Dat vind ik mooi.’

Lastige onderwerpen

Maik vindt het belangrijk om ook de lastige onderwerpen bespreekbaar te maken. ‘Bij deze mensen gaat het over kwaliteit van leven. Wat dat precies betekent, verschilt per persoon. Maar er komt een moment waarop de vraag speelt: wat als die kwaliteit er niet meer is?’ Hij kiest er bewust voor om dit onderwerp aan te kaarten. Soms blijkt dan dat patiënten dat nog nooit besproken hebben met hun naasten. ‘Mijn ervaring is dat het helpt om de dood bespreekbaar te maken. Het geeft ruimte voor keuzes en soms voor opluchting.’

Suïcide

De palliatieve zorg sprak Maik altijd aan. ‘Toen ik werkzaam was op de ambulance, ontstond dat eigenlijk al. Als we bij een patiënt aankwamen die suïcide had gepleegd, dacht ik al: dat kan toch niet de enige manier zijn? Dat moet toch anders kunnen?’ Toen Maik op een congres in gesprek raakte met een medewerker van het Expertisecentrum Euthanasie, werd die interesse opnieuw aangewakkerd.

Regels volgen

Maik besloot te solliciteren en werd aangenomen. ‘Voordat we euthanasie uitvoeren, voer ik samen met een arts gesprekken met de patiënt. Vervolgens gaat er ook nog een SCEN-arts bij de patiënt in kwestie langs. Pas als alle seinen op groen staan, plannen we de uitvoering. Na afloop moet een lijkschouwer vaststellen dat het om een niet-natuurlijke dood gaat, waarbij alle wettelijke regels gevolgd zijn. Er komt dus veel bij kijken.’

Struik

Bij het plannen van een euthanasie spelen vaak praktische en persoonlijke overwegingen mee, legt Maik uit. ‘Mensen willen bijvoorbeeld niet overlijden op de verjaardag van een dierbare. Een patiënt vertelde mij onlangs dat oktober voor hem het juiste moment was. De grond in zijn tuin zou dan vochtig genoeg zijn om er een struik uit te halen. Het zegt veel over de manier waarop mensen zelf regie willen houden over hun afscheid.’ Het werk bij het Expertisecentrum Euthanasie bevalt Maik goed. ‘Je stapt in het leven van mensen en gaat in korte tijd ontzettend diep met hen. Het vertrouwen en de intensiteit van die gesprekken vind ik bijzonder.’